Bij de opleiding Afrikaanse talen en culturen leer je Afrika op diverse manieren kennen. De opleiding steunt op drie pijlers: Afrikaanse talen, Afrikaanse culturen en het snijpunt tussen taal, cultuur en samenleving in Afrika, met inbegrip van Afrikaanse literaturen, sociolinguïstiek en linguïstische antropologie. Onze unieke interdisciplinaire opleiding leert je naar hetzelfde continent kijken met verschillende brillen. Bovendien leer je hoe je Afrika en zijn talen en culturen zelf kunt bestuderen. Onderzoek verrichten in Afrika zelf en wetenschappelijke literatuur verwerken spelen hierbij een belangrijke rol.
Afrikaanse talen
Afrika kent een grote verscheidenheid aan talen. Tijdens de opleiding benader je deze op twee verschillende manieren: door taalverwerving en taalanalyse. Met taalverwerving bedoelen we het actief leren spreken en begrijpen van twee Afrikaanse talen: het Swahili en het Lingála. Swahili wordt gesproken door ongeveer 70 miljoen mensen in verschillende landen in Oost-Afrika; het Lingála heeft ongeveer 25 miljoen sprekers over grote delen van Centraal-Afrika. In België zul je Lingála echter overal kunnen oefenen, want de meeste Congolezen in België communiceren met elkaar in het Lingala. Je leert beide talen niet alleen spreken en verstaan, maar je leert ook de literatuur en cultuur van hun sprekers daar en hier beter kennen. Denk maar aan de wereldvermaarde Congolese rumba-, zouk en dombolo muziek in het Lingála of aan die wondermooie kanga doeken met Swahili spreuken waarmee Oost-Afrikaanse vrouwen zich tooien. Bovendien verwerf je diepgaand inzicht in de grammatica van het Lingala en Swahili, waardoor je gemakkelijker andere Afrikaanse talen kan leren. Afrika telt immers meer dan 2000 talen. Het is dus onmogelijk om deze allemaal zelf te leren. De opleiding biedt daarom nog andere vakken aan waarin je theorieën, methoden en vaardigheden verwerft om een taal die je niet kent toch te bestuderen. Je leert trouwens ook hoe je via taalstudie meer te weten komt over de geschiedenis van Afrika, zijn inwoners en zijn culturen.
Afrikaanse culturen
Afrika kent ook een rijke verscheidenheid aan culturen, en die zijn vaak heel anders dan degene waarmee je vertrouwd bent. Deze culturele verscheidenheid bestudeer je tijdens de opleiding op verschillende manieren, in Afrika en in de diaspora, dus bij ons. De opleiding bevat verschillende onderdelen antropologie. De studie van de mens fascineert meer dan ooit. Ze kaart actuele vragen aan over identiteit en diversiteit, globalisering, de relatie tussen natuur en cultuur en de omgang met verschillen in zintuiglijke en lichamelijke beleving, in klederdracht en voedseltaboes. Daarnaast krijg je verschillende vakken Afrikaanse geschiedenis aangeboden. Je maakt hier kennis met het rijke verleden van Afrika. Komen wij niet allemaal uit Afrika? Je zult er achter komen dat de grote kloof in rijkdom tussen Europa en Afrika pas van heel recente datum is, dat Afrika veel meer aan de wereld heeft bijgedragen dan slaven en muziek alleen, en dat inzicht in de Afrikaanse geschiedenis zelfs onmisbaar is om zowel de huidige als de vroegere samenleving hier in Europa en elders te begrijpen. Bovendien leer je hoe dit verleden zelf te bestuderen, aan de hand van verschillende methodes en theoretische kaders.
Tot slot maak je kennis met Afrikaanse literatuur. Wist je dat rapmuziek veel gemeen heeft met Afrikaanse lofpoëzie? Ooit gehoord van de Afrikaanse nobelprijswinnaars Wole Soyinka, Naguib Mahfouz en J.M. Coetzee? Maar wel van de in België wonende Chika Unigwe?
Taal, cultuur en samenleving in Afrika
Taal is meer dan woordenboeken en grammatica’s. Taal komt tot leven in concrete situaties. Mensen doen duizend-en-één verschillende dingen met taal: activiteiten coördineren, sociale relaties aanknopen en onderhouden, symbolische ruimtes afbakenen, zichzelf een identiteit aanmeten, prestige verwerven over anderen enz. Taal wordt niet altijd en overal op dezelfde manier gebruikt. In Senegal is het bij sommige huwelijksfeesten traditie dat vrouwen van de schoonfamilie de kersverse bruid confronteren met een reeks rituele beledigingen. Hierbij nemen ze niet alleen de bruid zelf maar ook haar verwanten in het vizier. Die culturele en sociale variatie in taalgebruik is het domein van de linguïstische antropologie. De discipline richt zich daarbij niet enkel op exotische rituelen, maar staat ook stil bij de rol van taal in de talrijke transformaties die zich vandaag in Afrika voltrekken. Hoe dragen taal en taalgebruik bij tot gemeenschapsvorming? Welke impact had de kolonisatie op het taalkundige landschap in Afrika? Welke rol speelt internationale beeldvorming bij Noord-Zuidrelaties? Wat is de invloed van globalisering, migratie en nieuwe informatietechnologieën op communicatieprocessen? Hoe verloopt interculturele communicatie? Op die manier slaat linguïstische antropologie de brug tussen de studie van de talen van Afrika enerzijds en van de culturen en de geschiedenis van het continent anderzijds.
Algemeen vormende vakken
Afrikaanse talen en culturen is, net als andere opleidingen aan een universiteit, een wetenschappelijke opleiding: door het aanleren van wetenschappelijke onderzoeksmethodes, het lezen van wetenschappelijke artikelen en het uitvoeren van onderzoek leer je Afrika op een wetenschappelijke manier te bestuderen. Bij je opleiding horen ook een aantal algemeen vormende vakken, die studenten van alle opleidingen volgen. Deze vakken, die je vooral in je eerste jaar volgt, geven je een inleiding in verschillende wetenschappelijke disciplines en bieden je een breder perspectief waarbinnen je de Afrika-studies kan situeren.
Het volledige studieprogramma vind je in de studiekiezer.
Naar het buitenland
Tijdens je opleiding heb je de mogelijkheid om een half jaar in het buitenland te studeren, ofwel aan een andere Europese universiteit, ofwel aan een universiteit in Afrika. In beide gevallen tellen de vakken die je tijdens je buitenlandsemester volgt mee voor je het diploma dat je in Gent behaalt.
Erasmus
In het kader van het Erasmus-uitwisselingsprogramma kun je tijdens het derde jaar van de bacheloropleiding een periode doorbrengen aan een universiteit elders in Europa. Mogelijke bestemmingen zijn Bayreuth, Keulen, Parijs, Napels, Leiden, Lissabon, en Gotenburg. Tijdens je Erasmussemester volg je vakken aan een van deze universiteiten. Een Erasmussemester is de ideale manier om buitenlandervaring op te doen, je talenkennis op te poetsen, en een andere cultuur te leren kennen. Voor studenten die deelnemen aan een Erasmusuitwisseling zijn beurzen beschikbaar.
Afrika-semester
Je kunt er ook voor kiezen om in het derde jaar van je Bacheloropleiding een half jaar aan een Afrikaanse universiteit te studeren. Mogelijke bestemmingen zijn Congo, Kenia, Tanzania, en Zuid-Afrika. Tijdens je Afrika-semester volg je vakken aan een universiteit in een van deze landen. Het Afrika-semester is de ideale manier om Afrika te leren kennen, je onder te dompelen in de Afrikaanse cultuur en je kennis van Afrikaanse talen in de praktijk te brengen. Je gebruikt je Afrika-semester ook om veldwerk te doen dat als basis dient voor je Bachelorproef. Voor een tegemoetkoming in de kosten van het Afrika-semester zijn beurzen beschikbaar.
(C) Kristien Spooren